Thứ Tư, 11 tháng 1, 2017

con đường giải thoát

Anh hàng xóm cũ dưới quê sống ở Sài Gòn đã lâu vừa mất, ở tuổi vừa chạm ngũ thập, không vợ con. Thứ có thể coi là công việc trong suốt cuộc đời ảnh là phụ mẹ dọn hàng ra chợ bán. Vì mẹ ảnh quá giàu lại yêu thương ảnh vô điều kiện nên ảnh không bận tâm việc kiếm tiền mà chỉ tiêu tiền, và tận hưởng mọi thú vui mà thế giới vật chất này có thể mang lại cho ảnh.
Ngay khi nghe tin ảnh mất, tui không buồn không vui mà tự dưng bật ra một câu hỏi lạ, rất ư là vô đạo đức theo hệ quy chiếu tín điều đạo đức hiện nay. Rằng cuộc đời như vậy là một cuộc đời vất đi hay là đáng sống nhất trên đời?
Bản chất của đạo đức là mâu thuẫn, mâu thuẫn giữa cái ta tin với cái ta thấy. Và loài người đang mặc nhiên tin vào những giá trị như là cống hiến, tận tụy, trách nhiệm, bao dung vân vân là tốt đẹp. Thế nhưng tốt đẹp với xấu xa thì không hề có ranh giới. Còn bản chất thế giới vật chất vẫn chỉ là ý niệm của con người.
Hermann Hess có một tiểu thuyết kể chuyện 2 anh chàng tên Narziss và Goldmund. Anh Narziss từ nhỏ theo nhà dòng sống đời khắc kỷ lớn lên thành cha nhà thờ. Anh Goldmund cả đời phóng túng trải nghiệm đủ thứ hỉ nộ ái ố để tìm hiểu ý nghĩa của đời sống. Về già, 2 anh gặp nhau, mỗi anh đều có kiến giải về cuộc sống theo cách của mình, nhưng tựu chung con đường của người nào cũng tiến tới cảnh giới loại bỏ tự ngã.
Nếu đặt mục đích sống là phải thành công phải có sự nghiệp phải giúp đỡ cộng đồng thì cuộc đời của anh hàng xóm tui là vất đi. Nhưng, nếu mục đích sống của ảnh khác số đông, như anh chàng Goldmund chẳng hạn, thì có khi ảnh đạt trạng thái giải thoát ngay trong đời này. Vì sau bao năm khổ tu, cuối cùng tái tử Tât Đạt Đa đã tìm được chân lý giải thoát cho loài người, đó là chứng nghiệm cảnh giới vô ngã. Bất cứ thứ gì chưa đưa được con người thực chứng trạng thái này, đều chỉ là phương tiện. Mà đã là phương tiện, thì nó vô cùng. Cho nên, rốt cục anh hàng xóm đã mất của tui vì ăn chơi trác táng vì phê thuốc vì sức tàn lực kiệt vì bệnh tật gì đó xứng đáng là một công án để tui tự vấn về con đường vô ngã chớ không hề là chuyện tầm phào.

Xin được nghĩ về anh với một tấm lòng trống không.