Ngày 11/4/2014 ( Cứu vé số):
Tối nọ hai cha con đứng xớ rớ hóng mát
ngoài công viên, một chú bé vẻ mặt đáng thương mắt rơm rớm lại mời vé số. Mình
lắc đầu kiên quyết không mua vì biết tỏng kỹ thuật mau nước mắt của ông con này
rồi. Thế nhưng chưa kịp hả hê vì không bị ăn quả lừa của chú bé, mình giật mình
vì bé con nãy giờ đang quan sát chăm chú mình chợt hỏi: Này, sao cha không mua
vé số cho anh đi, ảnh sắp khóc rồi kìa.
Ấy chà, thế này thì lợi bất cập hại rồi.
Làm sao để nói trơn tru với một thiên thần về những lọc lừa thủ đoạn cũng đang
khoác một bộ mặt rất thiên thần khác? Xem ra ăn thua đủ với một đứa trẻ thì
không bao giờ là đúng.
Nhớ lại Tết vừa rồi, mình và một anh bạn
quan chức làng nhàng cãi nhau chí tử về một cái chợ đêm chồm hổm mọc lên quét sạch
chợ hoa truyền thống của thị trấn quê nhà. Ảnh bảo mày chả hiểu đếch gì xã hội,
chợ này tạo biết bao công ăn việc làm cho người lao động. Cư dân thành phố có địa
điểm tham quan, bộ mặt đô thị cũng khang trang nhộn nhịp. Mình gật đầu ừ tất,
nhưng mà thắc mắc vậy chứ hàng hóa của mấy anh chị bán đó nhập rẻ từ TQ với chất
lượng không ai kiểm duyệt nhiễm đầy hóa chất phân phối khắp cộng đồng thì sao
nhỉ?
Cũng vậy với vé số. Vé số có thể tạo thu nhập
cho tất cả các thành phần xã hội và chính quyền có thể yên tâm về khả năng đảm
bảo dân sinh với loại nghề nghiệp dễ dãi này. Thế nhưng đánh đổi những mất mát
cho cái lợi từ vé số thì không hề nhỏ. Đó là đẩy cả một lực lượng trẻ em người
già người tàn tật vốn dễ tổn thương nhất ra đương đầu với những mối nguy khó bảo
vệ nhất của xã hội. Và cái mất lớn hơn tất cả ngoài cái mất một thế hệ trẻ lớn
lên vô học là cái mất trái tim rung cảm của toàn xã hội trước nỗi đau đồng loại.
Mất một nghề nghiệp tạo thu nhập cho lực lượng
lao động dễ tổn thương thì còn có thể tạo ra loại nghề nghiệp mang lại thu nhập
khác, nhưng đánh mất trái tim của trẻ con thì mất cả nền văn hóa.
Ngày 20/3/2014 (Cứu xe buýt)
Hôm nọ coi tivi buổi trưa thấy có phóng sự
về xe buýt Tp.HCM, đại khái là chỉ toàn đăng những người trả lời phỏng vấn xe
buýt chạy ẩu, không an toàn, chèn ép xe máy xô đẩy hành khách. Nói chung theo
thuật ngữ thời thượng là dìm hàng xe buýt, nhân vài vụ tai nạn giao thông
thương tâm liên quan đến xe này. Phóng sự sau đó như thường lệ là phân tích
nguyên nhân. Rồi cũng như thường lệ, sau khi kể ra nhất nhiều nguyên nhân thì
nguyên nhân được gán cho hàng đầu là "ý thức chấp hành luật của người tham
gia giao thông quá kém". Giải pháp tương ứng là các biện pháp nâng cao ý
thức người tham gia giao thông các thể loại. Hết phóng sự.
Phù. Có đoạn giới thiệu dài dòng về phóng sự
này như vậy để có ý thế này. Rằng mình đã không ít lần đứng chen chúc chật chội
trên những chiếc xe buýt bị phàn nàn đó. Đánh giá chung là những bất cập như
phóng sự trên liệt kê ra thì xe buýt có hết. Nhưng cảm giác về những chuyện đó
thì hoàn toàn chỉ là thông cảm, không có chút oán thán nào. Chỉ cần những ai đã
một lần ngồi sau tay lái mà chứng kiến được cảnh tài xế xe buýt phải chịu đựng
thì chỉ một từ duy nhất là "bái phục". Bất cứ chỗ nào trống trên đường
đều được trám chỗ ngay bởi xe máy, kể cả khi nó chỉ còn cách đầu xe buýt 2 xen
ti mét. Các bác tài ngoài việc liên tục chịu cảnh đâm ngang xẹt dọc vô tội vạ của
xe máy còn phải thường xuyên tấp vô lề rước khách và lái trở lại làn đường của
mình trong tình trạng xe máy nêm đầy xung quanh.
Trong hoàn cảnh như thế, rõ ràng gán các
bác tài xe buýt vào tội "ý thức kém" thì e rằng hơi nặng tay.
Nhân tiện cũng xin thưa rằng "ý thức
kém trong tham gia giao thông" có xuất hiện ở xe biển trắng (dân) thì cũng
ở một tỉ lệ nhất định, dẫu là có cao. Nhưng ở xe biển màu (quan) thì cái tỉ lệ
xe chạy với "ý thức tốt" dường như là số 0 tròn trĩnh. Đối mặt với những
chiếc xe biển trắng tội chạy vượt tốc (dù biển báo tốc độ phi lý chiếm tỉ lệ
không nhỏ), vượt phải, lấn làn, là một mức phạt đủ làm chùn tay tài xế. Nhưng
cũng những tội ấy với một chiếc xe biển màu thì đa phần các ánh mắt áo vàng đều
tảng lơ. Nghe giang hồ đồn đại, một chiếc biển xanh có số gì đó được cho là ở bộ,
cái biển nó đắt gấp đôi cái xác xe là 1 con Lexus GX470.
Kể lại kinh nghiệm này chắc cũng thường với
cánh tài xê biển trắng. Hôm nọ, một chiếc biển đỏ chạy ở đường ngoài đô thị với
tốc độ quy định trong đường đô thị. Kẻ viết bài phải xin đường một đoạn với thời
gian bằng chiều dài một điếu thuốc của chú bộ đội lái xe đang hút. Có lẽ, nhờ sự
sảng khoái của điếu thuốc mang lại, anh mới từ tốn nhan đèn nhường đường cho kẻ
sau chạy đúng tốc độ cho phép.
Ơn Chúa, chừng nào mà những chiếc bảng số
xe còn phân biệt màu sắc thì chừng đó làm ơn đừng có đổ vấy lên đầu dân đen là
thiếu ý thức. Như thế thì vì tội vừa ác lắm.
Ngày 27/02/2014 (Cứu điều dưỡng):
Hôm nay ngày thầy thuốc Việt Nam, một
friend khều khều bảo viết gì đó đi mầy. Ngó tới ngó lui thấy ngành y bây giờ
không biết khen chỗ nào mà chẳng lẽ lại chửi thì kì nên tịt mãi. Chợt nhớ trong
vô số phát biểu rất nhân văn rất hợp pháp của dì Tiến, có đoạn nhắc bệnh nhân
nhớ ghi camera làm bằng để chống nạn phong bì trong ngành y tế. Thế là nhớ ngay
một tấm gương sáng ngời y đức, mà có điều không giống giáo khoa lắm.
Chuyện là hồi lúc ở với ông già trong một
BV ở xì phố, có tay điều dưỡng nọ. Công việc của ảnh thì cũng như nghề điều dưỡng
là chích thuốc thay băng vô nước biển, vân vân. Quen thói, mình cũng dấm dúi ảnh
cái phong bì, ảnh vô tư nhận. Và ảnh chăm sóc ông già mình nhẹ nhàng cẩn thận
thật, đúng y mong muốn gia đình. Mình thở phào, vậy là đúng đường rồi. Thế
nhưng trong trại có nhiều bệnh nhân, và cũng không ít bệnh nhân phải nhận suất
ăn miễn phí thì cái phong bì dúi vào túi điều dưỡng kia chỉ là điều không tưởng.
Thế mới thành chuyện. Mình quan sát thấy anh điều dưỡng nọ cũng ân cần nhẹ
nhàng chăm sóc cho các bệnh nhân không-phong-bì kia y chang bệnh nhân có-phong
bì là ông già mình. Anh làm với tất cả tinh thần trách nhiệm của một điều dưỡng
yêu nghề. Quan sát liên tục mấy ngày mình đều thấy vậy, ông già mình vẫn là bệnh-nhân-phong-bì
và các bệnh nhân khác không-phong-bì trước sau chỉ là một thái độ phục vụ ân cần
như nhau. Buổi tối ngày cuối trước khi xuất viện, mình có cơ hội lôi ảnh ra
quán làm vài chai bia. Ảnh ăn uống từ tốn, nói chuyện chừng mực về các vấn đề
chuyên môn và đặc biệt có cái nhìn đầy bao dung với người bệnh. Cuối buổi nhậu,
rất Mỹ, ảnh đề nghị chia đều số tiền nhậu cho các thành viên và đề nghị trả phần
của mình, phải năn nỉ lắm mình mới thuyết phục ảnh không phải trả tiền cho cuộc
nhậu mình mời ấy.
Câu chuyện anh điều dưỡng nọ gây nên một
cơn chấn động nho nhỏ với mình về cái gọi là lương thiện. Nó làm thay đổi hẳn bản
chất của việc nhận phong bì bồi dưỡng. Bấy lâu nay ta quen đánh đồng hiện tượng
phong bì với những việc làm xấu xa của đám người thiếu y đức. Thế nhưng, đã có
người chứng minh rằng, y đức và tiền bạc không hề dính dáng nhau tẹo nào. Sự
lương thiện, dường như cũng là một thái độ, người ta có quyền chọn nó, hoặc
quay lưng đi. Cũng như phong bì, ta có thể chọn nhận hoặc không, bởi về bản chất,
nó không có gì xấu xa khi làm cho cuộc sống vật chất của người nhận đàng hoàng
hơn.
Ngày 19/02/2014 (Cứu giáo dục):
Mình luôn ủng hộ biện pháp giáo dục kiểu
chăn cừu, đại khái là người thầy luôn hướng dẫn dìu dắt dạy dỗ bằng tình yêu bằng
trách nhiệm bằng sứ mệnh. Thế nhưng mình chưa bao giờ lên án biện pháp trừng phạt
trong giáo dục nào. Sự trừng phạt thích đáng đúng thời điểm mang lại một hiệu
quả to lớn mà không lý luận giải thích hướng dẫn nào so sánh nổi. Nó như sự đốn
ngộ trong thiền vậy. Và đương nhiên, nhất thiết không nên là việc thường xuyên
hay phổ biến. Các biện pháp trừng phạt không nên là áp lực và đặc biệt không
bao giờ là sỉ nhục. Bất cứ kẻ nào không phân biệt nổi điều này thì làm người
còn chưa xong chứ đừng nói là thầy để ngông nghênh trên bục giảng rêu rao những
thứ lố bịch khác.
Nhân gần đây có vụ choảng nhau giữa một học
sinh và một tay côn đồ đội lốt thầy hành nghề giáo dục, chợt nhớ chuyện này.
Năm lớp 9, một bài làm văn của mình đã
không chấm câu hết bài. Vị thầy, không ngần ngại cho ngay con điểm 4. Giữa một
rừng toàn là học sinh giỏi, vài đứa tệ lắm loại khá, con điểm 4 khiến mình xếp
loại trung bình và đội sổ tháng ấy. Cú trừng phạt đã gây cơn chấn động kinh
hoàng cho mình lúc ấy để bây giờ mình luôn để ý cái dấu chấm câu. Và, hình như
các friend của mình không có ai bị trừng phạt vì điều ấy hay sao mà khoảng hơn
80% những câu còm, xì ta tút, sms...mình ít khi gặp dấu chấm câu hết bài, hehe.
Kể lại sự kiện này nhân một đợt có thằng bạn làm cái phỏng vấn bỏ túi cho phóng
sự ngày 20/11 của nó, mình vẫn còn nguyên sự biết ơn và cảm phục ông thầy đã trừng
phạt rất đúng lúc ấy.
Ngày 14/02/2014 (Cứu Côn Đảo):
Nghe đồn có một nghĩa trang rất linh thiêng
ở một hòn đảo xinh đẹp nọ. Đặc biệt, khách phương xa chọn cách viếng lúc nửa
đêm thì khấn gì được nấy, nói chung là linh ứng huyền vi không thể tả.
Chợt nhớ chuyện kể của Cao Huy Thuần. Rằng
một nhà sư nọ, một hôm được một cô gái báo mộng rằng cô vất vưởng cõi trần đã
lâu rồi, chỉ có đức độ của ông mới làm cô siêu thoát. Cô chỉ ông đến chỗ này,
làm cái này, vân vân thì oan khí của cô sẽ tan. Tỉnh dậy, nhà sư y lời, lập
chay đàn cúng kiếng đủ lễ. Thế nhưng, trong lúc tụng niệm, một vọng tâm xẹt
ngang đầu ông. Ông mất định lực trong giây lát. Buổi lễ cầu siêu rồi cũng xong,
nhà sư xem như giữ lời với cô gái. Bỗng hôm nọ, cô lại hiện về báo mộng, lần
này dáng vẻ tiều tụy hơn, giọng điệu thì oán thán, trách: tôi đã tin tưởng nhờ
ngài siêu thoát, thế mà ngài lại không chí tâm nên đã không đủ tha lực giải
thoát cho tôi rồi.
Trở lại chuyện khấn nguyện nửa đêm ở nghĩa
trang linh thiêng nọ, dẫu không biết chuyện đó là tốt hay xấu, đúng hay sai
nhưng nếu có một lời khấn, mình thật tâm mong rằng cơ duyên nào đó mà một đại
sư đủ công phu và định lực sẽ siêu thoát cho những thần thức oan khuất còn chưa
tan đang tề tựu âm khí chốn này.
Ngày 25/01/2014 (Cứu kinh doanh):
Cuối năm rảnh rỗi thử gu mới với món không
khoái lắm là cuốn "Tương lai của quản trị". Giở đại một chương đọc
chơi mới giật mình nhớ câu "Gia trung hữu bảo hưu tầm mích" của Trần
Nhân Tông. Hehe, cả năm nay nó bị hắt hủi nằm bơ vơ trên giá vì không cạnh
tranh nổi với một lô quái bút mang họ Nguyễn. Xem ra nhà mình vẫn còn khá nhiều
châu báu.
Bốn năm trước, mình phát sốt với câu chuyện
kinh doanh của một công ty bán áo khoác trong một quyển sách của thiền sư Nhất
Hạnh. Đó là một doanh nghiệp không có ông chủ, không có mệnh lệnh và nói không
với chất liệu cotton vì những cánh đồng trồng cây nguyên liệu gây quái thai cho
sinh vật xung quanh đó.
Thì ra, đó không phải là một tư tưởng lẻ
loi bộc phát mà là đỉnh cao tư tưởng của quản trị hiện đại. Mà cũng chẳng hiện
đại gì khi những thiên tài nghĩ ra nó đã áp dụng hàng ba bốn chục năm trước.
Đó là siêu thị Whole Foods với kim chỉ nam
quản trị: Xây dựng doanh nghiệp bằng tình yêu chứ không bằng sự sợ hãi. Và với
kiểu quản trị kiểu "tình yêu" như vậy, doanh nghiệp này đã tạo nên sức
mạnh vô biên đủ khiến những kẻ cung cấp hàng hóa theo cách tồi tệ không tài nào
có cơ hội trưng bày sản phẩm trên kệ của họ. Các động vật bị giết thịt theo
cách ít gây đau đớn nhất và được nuôi nhốt trong một điều kiện đàng hoàng.
Đó là W.L Gore với kiểu quản trị mạng lưới
và là nơi không phải ý tưởng đúng nhất sẽ đến từ nơi quyền lực nhất. Để từ đó
người ta biến một sản phẩm chuyên dùng trong tim mạch thành sợi dây đàn được
dùng nhiều nhất trên thế giới.
Điểm chung thú vị của kiểu quản trị
"tình yêu" hay "vô chủ" này là luôn được sự dòm ngó và nhận
xét tận tình nhanh chóng của đồng nghiệp và khách hàng. Bất kì một hành động
nào của ai đó đều được phản hồi ngay lập tức bởi một biểu tượng "mặt cười"
hay 'mặt khóc".
Thật vui khi mấy tháng trước, hệ thống công
quyền ở một thành phố thuộc tỉnh đã được trang bị màn hình hai cái mặt này.
Càng vui hơn khi một bạn đồng nghiệp không
biết có xem qua quyển sách này không nhưng lại có một ý tưởng hội nhập chung xu
thế quản trị hiện đại.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét